‘Biomarkers geven een rijk beeld van mensen’
Waarmee kun je zowel hartfalen, urineweginfecties en stress bij te vroeg geboren baby’s opsporen? Je kunt aanwijzingen die op deze ziektebeelden duiden uit urinemonsters halen. Het van oorsprong Israëlische artificial intelligence bedrijf Olive Diagnostics ontwikkelde een slimme wc-bril waarmee in principe honderden ziekten kunnen worden opgespoord. Projectdirecteur David Kat vertelde erover tijdens de HIP-zomersessie ‘Samen aan de slag’.
David Kat vertelt dat Olive Diagnostics een artificial intelligence bedrijf is dat digitale oplossingen bedenkt om de gezondheidszorg te ontlasten. ’’Dat doen we omdat we in een zorgsysteem zitten dat enorm in de knel zit. We worden steeds ouder, het aantal chronisch zieken groeit en daarbij komt het groeiende tekort aan zorgpersoneel.’’
’’Verder is het zo dat we veel vooruitgang boeken in de gezondheidszorg. Een van die innovaties is de ontwikkeling van urine-analyse met behulp van spectroscopie. We hebben een systeem ontwikkeld om biomarkers te ontdekken in de urine van mensen terwijl zij plassen.’’
Meten met licht
David laat het systeem zien en grapt: ‘het ziet eruit als een toiletbril en zo werkt het ook’. Het systeem installeer je op de plek waar normaal een wc-bril zit. In de bril zitten ‘diodes en ledjes’, zo legt hij uit, die ‘nagenoeg onzichtbaar licht’ afgeven. Elke keer als er een druppel urine in de wc valt, wordt hiermee gemeten welke biomarkers erin zitten en in welke concentratie.
Een van de markers van hartfalen is bijvoorbeeld de stof NT pro-BNP. De waarde daarvan wordt nu uit bloed gehaald, legt David uit. Met cardiologen is Olive Diagnostics aan het bekijken of je dit ook kunt meten via de urine. Op die manier hoeven patiënten geen bloed te laten afnemen. ‘Urine is het nieuwe bloed’, is ook de slogan van het bedrijf.
’’In urine zie je de NT pro-BNP bovendien lang voordat er klachten zijn.’’ En zo kun je meer dan 600 aandoeningen aflezen met behulp van urine-analyse, benadrukt David.
Hij komt met het voorbeeld van nierfalen. ’’Dat kun je constateren door de hoeveelheid van het eiwit albumine in de urine te meten.’’
Urineweginfecties opsporen bij kwetsbare ouderen
Vorige week is zijn bedrijf begonnen met een onderzoek in een aantal woonzorgcentra. Om bij kwetsbare ouderen urineweginfecties en uitdroging op te sporen lang voordat er ziekteverschijnselen optreden. Urineweginfecties en uitdroging kunnen bij kwetsbare ouderen namelijk tot ernstige gezondheidsproblemen leiden, omdat ze vaak pas in een laat stadium worden ontdekt.
David Kat stelt zichzelf voor dat het met de techniek met de slimme wc-bril net zo gaat als met de ontwikkeling van de iPod. ’’De iPod van nu lijkt allang niet meer op het eerste model. Zo zal dat hier ook mee gaan. Het wordt allemaal moderner, strakker en kleiner en in wc’s ingebouwd.’’
‘Biomarkers geven een heel rijk beeld van mensen, zeker als je ze non-invasief meet en voordat mensen ziek worden.’
Met de toiletbril worden gezondheidsinzichten naar het volgende niveau gebracht. ’’Dat doen we met sensoren die op elke wc passen en die je kunt koppelen aan een smartwatch. Daarop kun je de gemeten waardes aflezen. Denk bijvoorbeeld aan het volume, de aanwezigheid van verschillende moleculen of de PH-waarde.’’
Een rijk beeld
Samenwerken
We zijn bezig met de voorbereiding van samenwerking met alle academische ziekenhuizen in Nederland om te kijken of we de biomarker cortisol kunnen meten. Zowel bij mensen die mogelijk leiden aan de ziekte van Alzheimer als bij te vroeg geboren baby’s. Cortisol speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van alzheimer. Daarnaast stijgt het cortisolniveau bij te vroeg geboren baby’s als zij stress of pijn ervaren. ’’Zij kunnen niet zelf aangeven wat ze voelen, anders dan hard te huilen’’, zegt David. ’’Maar je kunt wel aan de urine in hun luiers meten of de cortisolwaarde stijgt.’’ en daarmee hun stress- en pijnniveau.’’
Hij kan zich voorstellen dat er in de toekomst steeds meer toepassingen voor de slimme wc-bril worden bedacht. ’’Je kunt je voorstellen dat deze techniek straks ook wordt gebruikt bij medicijnonderzoek.’’
Therapietrouw is bij medicijngebruik vaak erg belangrijk. Toch nemen veel patiënten hun medicijnen soms niet of niet op tijd in. ’’Je kunt door een bepaald molecuul aan medicatie toe te voegen en vervolgens de urine van mensen te analyseren, met honderd procent zekerheid zeggen of iemand een middel de avond van tevoren heeft ingenomen.’’
David Kat glimlacht even. ’’Biomarkers geven een heel rijk beeld van mensen’’, zegt hij. ’’Zeker als je ze non-invasief meet en voordat mensen ziek worden. En als mensen al ziek zijn kun je monitoren hoe zich dat verder ontwikkelt door er goed zicht op te houden.’’
Wat kun jij ermee als zorgverlener?
Het is belangrijk om al deze biomarkers in ‘real time’ te meten via urine-analyse en de data vervolgens beschikbaar te stellen aan artsen, stelt David. ’’Hopelijk kunnen we deze techniek koppelen aan allerlei andere sensoren. Denk aan een digitale weegschaal of een slimme tandenborstel. Dat is ook de vraag die wij stellen vandaag, wat kun jij ermee als zorgverlener, als zorgpartij als er ook andere sensoren aan kunnen worden verbonden?’’
Zelf kijkt hij er erg naar uit om via het Healthcare Innovation Platform met andere zorg- en techpartijen te gaan samenwerken aan de verdere ontwikkeling van de slimme wc-bril. ’’Op die manier werk je samen aan het beter maken en betaalbaarder houden van de gezondheidszorg. En nog beter: aan het voorkomen van ziekten.’’
