Ontmoet de superbacteriën
Het is van 18 tot 24 november weer World Antimicrobial Awareness Week. Dat is het moment waarop we wereldwijd stilstaan bij het groeiende gevaar van antibioticaresistentie. Ook Pfizer zet zich in voor de strijd tegen antibioticaresistentie en infecties die nu nog behandelbaar zijn maar straks wellicht niet meer. Om die reden stellen we je voor aan een beruchte familie van zeven bacteriën die steeds vaker lastiger te bestrijden zijn.
Escherichia coli
Eén van de meest voorkomende bacteriën die leven in onze darmen. Deze bacterie kan elders ernstige infecties veroorzaken en is in staat om resistent te worden tegen vele antibiotica, waaronder de belangrijke klasse van carbapenems.1,4,5
Ook wel genoemd: E. coli
Vorm: staafvormig 2
Jaar van ontdekking: 18852
Mogelijke risicos's: Hoewel E. coli (Escherichia coli) onder normale omstandigheden geen ziekte veroorzaakt bij de mens, is het de meest voorkomende veroorzaker van urineweginfecties. Bepaalde varianten kunnen ook zorgen voor luchtwegaandoeningen, longontsteking, bloedvergiftiging (sepsis) en andere ziekten.1,4,5
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Was je handen regelmatig met water en zeep.3
Acinetobacter baumannii
Acinetobacter baumannii, is minder bekend dan de beruchte MRSA (ziekenhuisbacterie), maar vergelijkbaar in haar voorkeur voor een ziekenhuisomgeving en haar toenemende resistentie tegen verscheidene antibiotica. De bacterie komt vaak voor op de huid en veroorzaakt meestal geen problemen. Bij verzwakte mensen kan de bacterie echter levensbedreigende infecties veroorzaken. Ze hebben een hoge resistentie ontwikkeld tegen verscheidene antibiotica. 6, 7, 8, 9
Ook wel genoemd: A. baumannii
Vorm: korte staaf 10
Jaar van ontdekking: 191111
Mogelijke risico's: De Acinetobacter baumannii kan voor infecties zorgen in elk mogelijk orgaan, denk bijvoorbeeld aan longontsteking, bloedvergiftiging (sepsis) en wondinfecties na een operatie.12
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Was je handen regelmatig met water en zeep en doe dat minstens twintig seconden lang.13
Pseudomonas aeruginosa
P. aeruginosa is een hardnekkige ziekenhuisbacterie die resistent is tegen vele soorten antibiotica en voor levensbedreigende infecties kan zorgen. Dit gebeurt met name bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met kanker, met ernstige brandwonden of met de longaandoeningen cystic fibrosis (CF) of COPD.14,16
Ook wel genoemd: P. aeruginosa
Vorm: Staafvormig15
Jaar van ontdekking: 188216
Mogelijke risico's: P. aeruginosa kan voor allerlei infecties zorgen, uiteenlopend van urineweginfecties, bloedvergiftiging (sepsis) tot longontsteking (pneumonie).14
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Gebruik antibiotica zoals de dokter voorschrijft.17
Klebsiella pneumoniae
Klebsiellabacteriën leven in je darmen en kunnen aanwezig zijn in je ontlasting. Infecties die worden veroorzaakt door deze bacterie komen vaak voor in ziekenhuizen bij patiënten met een zwakke gezondheid. Vooral patiënten die worden beademd, bij wie infusen worden ingebracht of die langdurig antibiotica nodig hebben, lopen het grootste risico op klebsiella-infecties. De K. pneumoniae is in toenemende mate resistent tegen antibiotica, vooral die uit de klasse van carbapenems. CRE-infecties, voluit Carbapenem Resistente Enterobacteriaceae zijn lastig om te behandelen.18
Ook wel genoemd: K. pneumoniae
Vorm: Staafvormig19
Jaar van ontdekking: 188220
Mogelijke risico's: Klebsiella pneumoniae is een (type Gram-negatieve) bacterie die tot verschillende infecties kan leiden, waaronder longontsteking, wondinfecties en bloedinfecties.19, 20
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Hou je handen schoon. Gebruik handgel met zestig procent alcohol als je geen water en zeep voor handen hebt.21
Streptococcus pneumoniae
De bacterie is van mens op mens overdraagbaar. De bacterie bevindt zich gewoonlijk in de neusholte van gezonde mensen zonder ziekteverschijnselen te geven, maar is met name gevaarlijk voor jonge kinderen, ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Vaccinatie tegen pneumokokken wordt aan alle kinderen in Nederland aangeboden via het Rijksvaccinatieprogramma.22
Ook wel genoemd: pneumokok
Vorm: Vorm van een dubbel bolletje.23
Jaar van ontdekking: 188123
Mogelijke risico's: De pneumokok kan luchtweginfecties veroorzaken zoals oorontsteking en longontsteking. De bacterie kan ook ernstige invasieve infecties zoals bloedvergiftiging (sepsis) en hersen(vlies)ontsteking (meningitis) veroorzaken.22
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Besmetting gebeurt via de lucht of door direct contact, bijvoorbeeld zoenen. Informeer ernaar bij je dokter, als je hier meer over wilt weten.
Candida auris
Candida auris is een opkomende gist die grote uitbraken kan veroorzaken in zorginstellingen.25 Het kan ernstige invasieve infecties veroorzaken en is vaak multiresistent, wat betekent dat het niet reageert op veelgebruikte antischimmelbehandelingen. Patiënten die lange tijd in het ziekenhuis zijn opgenomen, lopen meer risico.26
Ook wel genoemd: C. auris
Vorm: Ovaal27
Jaar van ontdekking: 200928
Mogelijke risicos's: Bloedinfecties, wondinfecties en oorinfecties.26
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Isolatie van geïnfecteerde patiënten, maatregelen voor infectiebeheersing, inclusief contactvoorzorgsmaatregelen en regelmatige reiniging van apparatuur en omgeving die in contact komen met geïnfecteerde patiënten.27
Enterobacter cloacae
E. cloacae veroorzaakt een breed scala aan ziekenhuisinfecties en draat bij aan de toenemende verspreiding van carbapenem-resistentie.29
Ook wel genoemd: E. cloacae
Vorm: Staaf30
Jaar van ontdekking: 1890 (voor het eerst beschreven) / 1960 (voor het eerst vastgesteld als E. cloacae)31
Mogelijke risicos's: Longontsteking, urineweginfecties en sepis.
Een manier om deze bacterie te bestrijden: Extra zorgvuldige hygiënemaatregelen in risicovolle zorgfaciliteiten, beperkt gebruik van breedspectrum antibiotica, regelmatig je handen met water en zeep wassen.
Bronnen
1. https://www.cdc.gov/ecoli/index.html
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3645889/
3. https://www.cdc.gov/handwashing/when-how-handwashing.html
4. https://www.rivm.nl/e-coli-escherichia-coli
5. https://www.meningitis-stichting.nl/informatie/bloedvergiftiging-sepsis/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3442836/
7. https://www.nemokennislink.nl/publicaties/robuuste-ziekteverwekker/
8. https://www.ntvg.nl/artikelen/epidemie-veroorzaakt-door-een-multiresistente-acinetobacter-baumannii-mrsa-incognito/volledig
9. https://www.maasstadziekenhuis.nl/media/3604/2859-acinetobacter-informatie-voor-dragers.pdf
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29795704\
11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4916428/
12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4095644/
13. https://www.cdc.gov/handwashing/when-how-handwashing.html
14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6688719/#targetText=
P.%20aeruginosa%20is%20a%20naturally,monobactams%2C%20carbapenems%2C%20and%20fluoroquinolones
15. https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/pseudomonas-aeruginosa
16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2772362/
17. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance
18. https://www.cdc.gov/HAI/organisms/klebsiella/klebsiella.html
19. https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/3-540-27806-0_859
20. https://www.rivm.nl/klebsiella
21. https://www.cdc.gov/handwashing/index.html
22. https://www.rivm.nl/pneumokokken
23. https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/pneumo.html
24. https://www.cdc.gov/drugresistance/protecting_yourself_family.html
25. Borman, A.M & Johnson, E.M. 2020. Candida auris in the UK: Introduction, dissemination, and control.
PLoS Pathog 16(7): e1008563.
26. (CDC, 2019): CDC. General information about Candida auris.
Available at: https://www.cdc.gov/fungal/candida-auris/candida-auris-qanda.html Last accessed: August 2021.
27. Cortegiani, A, Misseri, G, Fasciana, T, Giammanco, A, Giarratano, A & Chowdhary, A. Epidemiology, clinical characteristics, resistance, and the treatment of infections by Candida auris. J Intensive Care 2018 Oct 29;6:69.
28. Santoh, K, Makimura, K, Hasumi, Y, Nishiyama, Y, Uchida, K & Yamaguchi, H. 2009. Candida auris sp. Nov., a novel ascomycetous yeast isolated from the external ear canal of an inpatient in a Japanese hospital. Microbiology and Immunology vol. 53 (1):41-44.
29. Annavajhala MK et al., Multidrug-Resistant Enterobacter cloacae Complex Emerging as a Global, Diversifying Threat. Front Microbiol. 2019 Jan 31;10:44.
30. Davin-Regli, A & Pagés, J-M. Enterobacter aerogenes and Enterobacter cloacae; versatile bacterial pathogens confronting antibiotic treatment.
Front Microbiol. 2015; 6:392.
31. Hormaeche E & Edwards PR. A proposed genus Enterobacter. International Bulletin of Bacteriological Nomenclature and Taxonomy. 1960;10:71-74.
32. Ferry, A, Plaisant, F, Ginevra, C, Dumont, Y, Grando, J, Claris, O, Vandensch, F & Butin, M. 2020. Enterobacter cloacae colonisation and infection in a neonatal intensive care unit: retrospective
investigation of preventative measures implemented after a multiclonal outbreak. BMC Infectious Diseases 20(682).
Meer lezen over antibioticaresistentie
-
WHO vraagt aandacht voor antibioticaresistentie
Steeds meer bacteriën worden ongevoelig voor de medicijnen die zijn bedoeld om hen te doden of af te remmen. Anders gezegd: antibioticaresistentie blijft toenemen. Wat als alle bacteriën resistent worden en we ons niet meer tegen ze kunnen verdedigen? Zover wil de WHO het niet laten komen.
-
Multiresistente darmbacteriën – een ongewenst importproduct
Stel, je gaat op een verre reis. Op vakantie naar een land waar een tropisch klimaat heerst. Hoe groot acht je de kans dat je een multiresistente bacterie mee terugneemt naar Nederland?
-
‘Nadenken over hoeveel en welke antibiotica we gebruiken’
Toenemende antibioticaresistentie is een zeer relevante bedreiging met mogelijk ernstige gevolgen. Als er geen bruikbare antibiotica meer zijn, worden gewone infecties weer dodelijk. Wat doen we om dat te voorkomen? En nog beter, om te voorkomen dat mensen infecties oplopen? Peter de Man, arts-microbioloog vertelt hierover tijdens een lunch- en learnsessie aan Pfizercollega’s.
