Zoeken naar alternatieven voor goud in geneesmiddelen
Leestijd: 3 minuten
Sommige van de meeste zeldzame en dure edelmetalen worden al lange tijd gebruikt voor het maken van geneesmiddelen. Denk aan palladium, iridium en zelfs aan goud. Nu lukt het wetenschappers om goedkopere, groenere alternatieven te vinden.
Het maken van een geneesmiddel is zoals het bouwen van een huis uit allerlei moleculen. In dit proces zijn edelmetalen een essentieel hulpmiddel om de vorming van chemische verbindingen te vergemakkelijken of te katalyseren. Palladium, bijvoorbeeld, is een zeldzaam, zilverwit metaal dat wordt gebruikt bij veel bekende geneesmiddelen. Het helpt om koolstofatomen van twee verschillende materialen te verbinden.
Hulp van katalysatoren
Veel van de medicijnen die vandaag de dag worden gebruikt, uiteenlopend van kankergeneesmiddelen tot middelen tegen reumatische artritis, zouden niet kunnen worden gemaakt zonder de hulp van deze katalysatoren.
Het elfenstof van geneesmiddelontwikkeling
Pfizer-scheikundige Sebastien Monfette ziet edelmetalen als ‘magisch elfenstof’. Maar hoewel ze volgens hem geweldig goed helpen bij de ontwikkeling van geneesmiddelen, zijn ze niet bepaald duurzaam.
Mijnbouwers moeten veel grotere gebieden afgraven om de zeldzame materialen te vergaren, in vergelijking tot goedkopere materialen zoals ijzer of nikkel. ’’We hebben grote hoeveelheden nodig, maar ze komen niet zoveel voor in de bodem. Daarom creëer je enorm veel vervuiling wanneer je ze gaat delven,’’ zegt Monfette. Daarnaast zijn edelmetalen ook nog eens enorm duur.
Als je een onderzoekslaboratorium binnenwandelt, zul je overigens niet worden verblind door rijen goudstaven en allerlei andere glimmende stenen. Veel edelmetalen worden gebruikt in poedervorm, in hoeveelheden van milligrammen.
Minder giftig dan palladium
In hun zoektocht naar alternatieven, speurden Monfette en zijn collega’s nu naar een vervanging voor palladium. Dat kost tot drieduizend keer meer dan goedkopere metalen.
Ze kozen voor het absoluut niet dure nikkel, dat veel meer voorkomt in de bodem. En ook levert het delfproces ervan veel minder uitstoot van koolstofdioxide op. Verder is het minder giftig dan palladium en daardoor ontstaat minder afval tijdens het zuiveringsproces van het geneesmiddel.
De moeilijkheid van het gebruik van nikkel als katalysator echter is dat het snel uit elkaar valt bij blootstelling aan lucht. ’’Het is moeilijker beheersbaar en het heeft oncontroleerbare reactiviteit,’’ legt scheikundige Monfette uit.
’’Denk aan het Vrijheidsbeeld (van koper) of aan zilveren bestek. Die metalen worden groen en bruin wanneer ze met lucht in aanraking komen, omdat ze zo reactief zijn.’’
Stabiele vorm van nikkel
Na een jaar testen, publiceerden Monfette en zijn team in 2015 hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift ACS Catalysis: het lukte hen om een stabiele vorm van nikkel te creëren die een goedkopere, groenere katalysator was dan palladium.
Hoewel het nog steeds wordt getest voor toekomstig gebruikt, hoopt Monfette dat zijn vondst er toe leidt dat meer geneesmiddelenbedrijven gaan beseffen dat ze edelmetalen kunnen inwisselen voor andere materialen. ’’Bij de ontdekking van nieuwe geneesmiddelen is het alsof je heel snel een huis bouwt,’’ zegt hij. ’’En wij komen met nieuwe, goedkopere en duurzame gereedschappen voor de bouw.’’
-
Gezond leven
Gezondheidstips voor alle leeftijden
Gezond zijn en blijven is ons grootste goed. Op elke leeftijd zijn er dingen die je zelf kunt doen om aan je eigen gezondheid te werken. Of je nu tiener of gepensioneerd bent. We hebben een aantal tips voor je op een rijtje gezet.
-
Geschiedenis
Hoe een toevalsmedicijn ‘groot' werd
Antibioticaresistentie is levensgevaarlijk. Het is alweer 75 jaar geleden dat de Japanners een verrassingsaanval uitvoerden op de Amerikaanse legerbasis Pearl Harbor. Daarmee betraden de Amerikanen het strijdtoneel van de Tweede Wereldoorlog en ontstond bij hen een grote behoefte aan een ‘wapen’ waarmee uiteindelijk vele levens zijn gered van gewonde soldaten: penicilline.
