Risicofactoren trombose en longembolie

Het antwoord is duidelijk: trombose kan in principe bij iedereen ontstaan. Bij ongeveer de helft van de patiënten met een trombosebeen is zelfs geen duidelijke oorzaak aan te wijzen. Dus eigenlijk moet iedereen opletten en bij symptomen direct naar de dokter gaan.  

Wanneer trombose namelijk niet wordt behandeld, kan de gestolde bloedprop losschieten en bijvoorbeeld worden meegevoerd naar de longen, waar een longembolie kan ontstaan. Maar ook de bloedtoevoer naar de hersenen of het hart kan worden afgesloten. En dat is levensbedreigend. Het is dus voor iedereen belangrijk om op te letten. 
 

Meerdere risicofactoren

Toch lopen bepaalde mensen zeker meer risico. Er zijn verschillende factoren aan te wijzen die de kans op de complexe aandoening trombose (en longembolie) vergroten. Vaak gaat het daarbij om meerdere oorzaken die tegelijkertijd een rol spelen. 

Het risico op trombose is bijvoorbeeld groter wanneer iemand al eerder trombose of een longembolie heeft gehad. Ook heeft iedereen die voor behandeling in een ziekenhuis ligt, of onlangs heeft gelegen, een sterk verhoogd risico op trombose. Ongeveer 60 procent van alle vormen van trombose in de aderen ontstaat tijdens of na een ziekenhuisopname. Patiënten krijgen vaak ook medicijnen waarmee een trombose kan worden voorkomen. 

De reden hiervoor is duidelijk: bij langdurige bedrust - door blessures, een ongeval of een operatie zoals bij een vervanging van een knie of heup of een bariatrische ingreep zoals een maagverkleining - is de bloedstoom vertraagd. Daardoor kan trombose ontstaan. Het kan ook worden veroorzaakt door een andere samenstelling van het bloed, bijvoorbeeld veroorzaakt door een teveel aan bloedcellen en -plaatjes bij een ontsteking. 

Ouderen (boven de 65 jaar), mensen die roken, mensen met overgewicht, vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken, zwangeren, vrouwen in het kraambed en patiënten met bepaalde vormen van kanker hebben eveneens een verhoogde kans op trombose. Het gaat hierbij dus duidelijk om iedereen die lang stilzit of ligt óf geneesmiddelen gebruikt die invloed kunnen hebben op de samenstelling van het bloed. Maar ook iemand met een been in het gips moet bijvoorbeeld extra opletten: je zit tenslotte lang in dezelfde houding. 

Erfelijkheid speelt een rol

Ook erfelijkheid is een duidelijke risicofactor. Bij ongeveer de helft van de patiënten is het bloed zelf de oorzaak van de trombose. Het bloed heeft bij hen de neiging om meer te stollen dan bij anderen. Dat extra stollen is vaak aangeboren. Het is dan ook belangrijk om te weten of trombose in de familie voorkomt. 

Maar er kan ook sprake zijn van erfelijke afwijkingen die het evenwicht tussen stollen en niet-stollen van het bloed verstoren. Daardoor worden bepaalde stollingseiwitten niet goed aangemaakt en neemt het risico op trombose toe. Een voorbeeld van een dergelijke aangeboren en erfelijke stollingsziekte is Factor V Leiden.  

Ongeveer een op de twintig trombosepatiënten heeft met deze ziekte te maken. Factor V Leiden stopt normaal gesproken de bloedstolling zodra bijvoorbeeld een wondkorstje stevig genoeg is. Bij mensen met Factor V Leiden werkt dit niet goed en stolt het bloed langer dan normaal.